Paarden zijn net als mensen stressgevoelig. Dat heeft in de natuur een nuttige functie. In het wild zorgt acute stress ervoor dat je veilig bent en gevaarlijke situaties uit de weg gaat. Het veroorzaakt een schrikreactie en zorgt ervoor dat je in opperste staat van paraatheid komt. Zo kun je na het schrikken direct reageren op acuut gevaar door te vluchten of te vechten. Paarden zijn echte vluchtdieren en zullen dus vooral natuurlijk vluchtgedrag laten zien. Stress bij paarden wordt pas een probleem als het chronisch is. Dat kan zorgen voor gedragsverandering en kan op den duur zelfs nadelige lichamelijk gevolgen hebben. Om stress bij paarden te verminderen is het belangrijk om op tijd een behandeling beginnen als je paard stressgevoelig is.
Wanneer je paard in een oncontroleerbare of onvoorspelbare situatie terechtkomt ervaart hij stress. Stress is een omstandigheid van psychische spanning en druk die jouw paard voelt. Stress bij paarden kunnen we onderverdelen in twee verschillende categorieën, namelijk; acute, en chronische stress. Wanneer jouw paard onverwacht in een ‘gevaarlijke’ situatie verkeert zal hij korte tijd stress ervaren en willen vluchten. Bij chronische stress heeft jouw paard lange tijd stress ervaringen, die op lange termijn schadelijk kunnen zijn voor het lichaam.
Een stressgevoelig paard zal meer plassen en mesten. Daarnaast zal een gestrest paard eerder schrikken en snel vluchtgedrag vertonen, ook als er eigenlijk geen reden is om te vluchten. Daarnaast luistert het paard minder goed en gaat hij gedrag vertonen dat je niet van hem gewend bent, zoals bokken. Verder kunnen paarden stereotiep gedrag laten zien, zoals luchtzuigen en kribbebijten. Luchtzuigen is lucht via de slokdarm naar binnen zuigen. Kribbebijten betekent dat het dier aan de staldeur, de voerbak of andere dingen in de stal zal gaan knagen. Hierbij komt namelijk endorfine vrij, wat een kalmerend effect heeft op paarden. In stressvolle situaties zal het paard het gedrag blijven herhalen om zichzelf te kalmeren. Verder zie je dat een paard overmatig gaat gapen of tandenknarsen wanneer hij last heeft van stress.
Een gestrest paard zal minder goed kunnen presteren als hij erg gestrest is. Hij vertoont vluchtgedrag in situaties waar hij normaalgesproken geen problemen mee zou hebben. Bij wedstrijden is het dus belangrijk om de spanning zo beperkt mogelijk te houden. Langdurige stress bij paarden kan leiden tot lichamelijk reacties en zelfs tot ziekte. Het paard vermagert en verliest zijn spieren, omdat hij minder eet en eiwitten minder goed op kan nemen. Soms zijn dieren net mensen en krijgen ze deels ook stressklachten die ook bij mensen voorkomen. Bijvoorbeeld maagzweren. Dat wordt veroorzaakt door cortisol, een stresshormoon. Maagzweren kunnen zorgen voor nog minder eetlust en een doffe vacht. Uiteindelijk kan het leiden tot een koliek. Ook kunnen paarden last krijgen van diarree en kunnen ze vaker gaan plassen. Paarden zijn erg zindelijk, waardoor de diarree en het plassen stressvol kan zijn. Door een hoger gehalte van stresshormonen wordt de weerstand minder, waardoor ze vatbaarder worden voor ziektes.
Een paard dat acute stress ervaart kan gaan zweten en trillen. Dit komt doordat de ademhaling en hartslag tijdens acute stress bij paarden verhoogt. Ook kan een paard met acute stress vluchtgedrag vertonen. Een paard is van nature een vluchtdier, dus zal in een stressvolle situatie direct willen vluchten. Als laatste kan een paard met acute stress vaker moeten plassen of mesten. Acute stress heeft invloed op de spijsvertering en de nieren.
Een paar met chronische stress kan ergere klachten hebben dan bij acute stress. Hij zal last kunnen krijgen van maagzweren door de chronische stress. Door de langdurige stress kan je paard gevoeliger worden voor maagzuur. Daarnaast zal hij allerlei manieren zoeken om de stressgevoelens te verlagen. Hij zal in zijn stal gaan bijten, weven en luchtzuigen, dit geeft een kalm en rustgevend gevoel door de aanmaak van het hormoon endorfine. Ook kan jouw paard vermageren. Door chronische stress bij paarden worden vetten en eiwitten afgebroken en omgezet in glucose. Als laatste kan jouw paard ook erg ziek worden door chronische stress. Door de stress bij jouw paard kan het immuunsysteem aangetast worden en zal jouw paard meer kans hebben om ziek te worden.
Paarden kunnen slecht tegen verandering en kunnen hier dan ook gestrest van raken. Hoewel het ene paard erg stressgevoelig is en het andere dier zich niet zo snel druk maakt, is een verandering van leefomgeving een stressvolle situatie. Wedstrijden waarvoor paarden moeten reizen kunnen dan ook erg stressvol zijn. Als een paard alleen is gehuisvest, in een te kleine stal leeft of als het paard te lang op stal moet staan, kan hij hier ook gestresst door raken. Daarnaast wordt een paard gestrest van te weinig beweging of als hij niet genoeg ruwvoer tot zijn beschikking heeft.
Een groot deel van de behandeling van een stressgevoelig paard bestaat uit het voorkomen van stressvolle situaties. Een paard voelt zich het lekkerst als hij in een vertrouwde omgeving is en weet wat hij kan verwachten. Hij zal dan minder snel schrikken. Soortgenoten om jouw paard heen hebben een kalmerend effect. Rust en regelmaat is een goede manier om stress bij paarden te voorkomen. Je voert ze dus op een vaste tijd en ze gaan op een vast moment de wei in. Zo is hun leven lekker duidelijk en overzichtelijk. Zorg er bovendien voor, dat je paard altijd hooi tot zijn beschikking heeft. Als je wilt trainen met je paard, zorg je dat je in kleine stapjes gaat, zodat het dier weet wat je van hem verwacht. Als je je paard moet vervoeren, zorg je dat er genoeg tijd is om je paard rustig in de trailer te krijgen. Spreek het dier kalmerend toe, als hij iets moet doen wat hem angstig of gestresst maakt. Ook op reis blijf je op vaste tijden voeren voor wat houvast in een stressvolle situatie. Daarnaast kun je een voedingssupplement inzetten om je stressgevoelige paard te behandelen.
Voeding en stress hangen nauw met elkaar samen. Allereerst omdat het kauwen op voeding kalmerend is. Bovendien is het voor een paard erg stressvol, als hij niet voldoende voeding tot zijn beschikking heeft. Daarom geef je het beste meerdere keren per dag een kleine hoeveelheid voeding aan je paard. Daarbij kun je je paard ondersteunen in een stressvolle situatie met bepaalde voeding en een voedingssupplement. Stressgevoelige paarden reageren bijvoorbeeld goed op L-tryptofaan & threonine. Deze aminozuren ondersteunen de aanmaak van melatonine en serotonine. Dit zijn hormonen met een kalmerend effect en zorgen voor een goede slaap. Daarnaast zijn er zeer goede resultaten bekend met natuurlijk voedingssupplementen op basis van Chinese kruiden. Uit studie blijkt namelijk dat deze Chinese kruiden kalmerend werken. Hierdoor reageert het paard minder heftig op enge situaties, wordt hij kalmer en zal hij minder vluchtgedrag vertonen.
Wanneer je paard stressgevoelig is, is dit natuurlijk erg vervelend. Het is niet alleen vervelend voor je paard, maar ook voor jou, want tijdens een training kan je je paard minder goed bereiken. Zeker als je wedstrijden met je paard rijdt, kan je een stressvolle situatie niet gemakkelijk uit de weg gaan. Maar door zelf een rots in de branding te zijn voor je paard zal hij al minder schrikken en minder snel onrustig worden. Daarnaast kun je hem met voeding en een goed voedingssupplement ondersteunen, zodat hij minder stressgevoelig wordt. Op die manier zorg je dat de stress niet chronisch wordt, maar dat het paard sneller en makkelijker kan herstellen. Op die manier kun je stressmomenten bij je paard beperken en lichamelijke klachten, die door stress worden veroorzaakt voorkomen.
